Waarom smaakt vliegtuigeten vaak laf? Wat maakt krakende chips zo lekker? Het blijkt dat we voedingsmiddelen smakelijker vinden als we ál onze zintuigen gebruiken. Op welke manier spelen die een rol bij de smaak van ons eten en drinken? Psycholoog Lotte van Dillen vertelde hierover tijdens het congres Eet (je) slim.
In deze blog hebben we voor je op een rijtje gezet wat er per zintuig meespeelt rond smaakbeleving van je eten en drinken:
Je ogen
Natuurlijk neem je als eerste waar of een voedingsmiddel er vers, aantrekkelijk en goed van kleur uitziet. Is het beschimmeld of anderszins verrot, dan beneemt dat ons direct alle eetlust, en waarschijnlijk smaakt het dan ook niet zo lekker (meer).
Maar wat je misschien niet zou verwachten, is dat de rol van onze ogen bij het proeven veel groter is. Jij denkt vast ook dat witte en rode wijn heel verschillend smaken. Uit onderzoek blijkt echter dat als je geblinddoekt een glas rood en wit proeft, het helemaal niet zo eenvoudig is om beide kleuren van elkaar te onderscheiden.
Je neus
Als je eten klaarmaakt of iets op je bord hebt liggen, dan snuif je uiteraard – misschien soms zelfs onbewust – de geuren op. Als het eten lekker ruikt dan neem je zonder probleem een hap. Maar ruikt het vies? Dan verwachten we niet dat het lekker zal smaken, en eten we het dus niet op.
Hoe groot de rol van je neus is bij het proeven blijkt ook wel als we verkouden zijn en een verstopte neus hebben, dan smaakt alles opeens veel minder lekker dan normaal. En proef maar eens een hap met je neus dicht, wat een verschil hè?
Je mond
Ziet het eten er goed uit en ruikt het ook nog eens lekker, dan proef je vervolgens in je mond (via je smaakpapillen op je tong) of het zoet, zout, bitter, zuur of umami smaakt. Dit is ongetwijfeld voor je smaak het bekendste zintuig! Alhoewel misschien niet iedereen de umami-smaak (her)kent.
Veel mensen denken dat je tong op bepaalde plekken beter is in het proeven van smaken (zoet voorop, bitter aan de zijkant), maar dat is niet het geval. Je smaakpapillen voor de zitten over je hele tong verspreid en de verschillen tussen de plekken zijn enorm klein. Wist jij trouwens dat er naast zoet, zout, zuur en bitter nog een vijfde smaak is? In een andere blog vertellen we trouwens meer over deze wat mysterieuze, maar overheerlijke vijfde smaak.
Je oren
Daarnaast spelen – en dat is misschien weer wat onverwachter – je oren een grote rol bij hoe je eten smaakt. Uit een onderzoek kwam bijvoorbeeld naar voren dat we chips lekkerder vinden smaken als deze een krakend geluid in onze oren geeft. En uit een ander onderzoek bleek dat we eten in een vliegtuig meestal laf vinden smaken. Dit komt grotendeels door het harde achtergrondgeluid in een vliegtuig; dit constante ‘gebrom’ zorgt ervoor dat we ons eten minder goed kunnen proeven.
Je brein
Verder proeven wij zelfs met ons brein: op het moment dat de verwachting uiteenloopt tussen wat je ziet en wat je proeft in je mond, dan proef je vaak wat je ziet in plaats van wat je daadwerkelijk proeft met je tong. Dat komt omdat de smaak van alles wat je eet in je geheugen opslaat. Zo heb je van tevoren al een verwachtingspatroon over hoe een stuk appeltaart, een broodje Kees of een pasta bolognese zal smaken.
Multitasken
En dan zijn we er nog niet, want het kost ons aandacht om al deze informatie van de verschillende zintuigen te verwerken. Dus als jij aan het multitasken bent, dan heb je niet veel aandacht voor het klaarmaken en nuttigen van je eten of drinken. Zo blijkt – wederom uit onderzoek – dat je al multitaskend meer siroop in een glas zult schenken en dat je – nog steeds druk bezig met andere dingen – ook niet zult proeven dat je drankje wellicht dubbel zo zoet is dan anders.
Hoe proef je slim?
Van Dillen gaf een aantal leuke tips om je eten en drinken goed te proeven:
- Creëer rituelen: breek bijvoorbeeld het stukje chocolade dat je wilt gaan eten allereerst in de verpakking in tweeën, pak vervolgens de helft eruit, eet die eerst op en pak dan pas de rest uit. Dit leidt tot meer smaakbeleving.
- Speel met verwachtingen: als je met jezelf afspreekt om twee dropjes of koekjes te eten, dan geniet je daar veel meer van dan wanneer je er zes van jezelf ‘mag’: je beleeft de smaak van die twee dropjes of koekjes dan veel intenser.
- Laat je verrassen, doorbreek je verwachtingspatroon rond de smaak van eten, en eet bijvoorbeeld een keer iets onverwachts zoals… insecten. (Tijdens het congres kon je insecten proeven, en het was best druk bij de stand:-).
- En misschien wel de meest voor de hand liggende, maar meteen ook lastigste tip: neem de tijd om te eten!
Tot slot zei Van Dillen: met eten gaat het natuurlijk om de balans, eet over het algemeen gezond en als je dan zondigt, doe dat dan vooral met toewijding, aandacht. Dan smaakt het ook nog eens dubbel zo lekker!